Sự gia tăng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đã hỗ trợ tăng trưởng GDP của Việt Nam trong năm 2024 nhưng dự kiến sẽ chậm lại trong năm 2025, theo ông Michael Kokalari, Giám đốc phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường của tập đoàn đầu tư VinaCapital.

Tuy nhiên, các yếu tố trong nước, bao gồm việc tăng chi tiêu cho cơ sở hạ tầng của Chính phủ, sự phục hồi của thị trường bất động sản và chi tiêu tiêu dùng, sẽ giúp GDP Việt Nam tăng trưởng khoảng 6,5% trong năm 2025. Trong báo cáo "Hướng đến năm 2025" mới công bố, nhà kinh tế người Mỹ Kokalari cho rằng các yếu tố nội tại sẽ quyết định tăng trưởng GDP trong năm 2025.

Xuất khẩu của Việt Nam đi Mỹ tăng mạnh hơn 20% trong năm 2024 (so với mức giảm khoảng 10% trong năm 2023), đây là yếu tố chính hỗ trợ tăng trưởng GDP của Việt Nam trong năm 2024. Tăng trưởng này chủ yếu nhờ vào mức 40% trong xuất khẩu điện tử và các sản phẩm công nghệ cao. Tuy nhiên, tăng trưởng trong xuất khẩu sang Mỹ sẽ chững lại vào năm 2025, một phần do nền kinh tế Mỹ có khả năng sẽ trải qua một đợt "hạ cánh mềm" và suy giảm kinh tế.

Tăng trưởng GDP Việt Nam tiếp tục dựa vào xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ. Trong ảnh: tàu container quốc tế của hãng tàu CMA CGM làm hàng tại cảng Gemalink trong cụm cảng Cái Mép - Thị Vải, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Ảnh TL

Các lý do khác khiến xuất khẩu tăng trưởng chậm lại vào năm sau liên quan đến chu kỳ tái dự trữ hàng hóa của Mỹ. Hơn nữa, xuất khẩu trên toàn châu Á hiện đang được thúc đẩy bởi sự đón đầu nhu cầu trước khi ông Donald Trump nhậm chức, điều này sẽ dẫn đến nhu cầu giảm dần vào năm sau. Do đó, tăng trưởng sản xuất của Việt Nam có thể sẽ giảm vào năm 2025, vì hầu hết các sản phẩm sản xuất đều được xuất khẩu sang các thị trường nước ngoài.

Mặc dù tăng trưởng sản xuất dự kiến sẽ chậm lại trong năm tới song VinaCapital kỳ vọng Việt Nam sẽ đạt mức tăng trưởng GDP 6,5% trong năm 2025 vì cơ cấu tăng trưởng dự báo sẽ chuyển sang các yếu tố nội tại nhiều hơn trong năm sau.

Dẫn dữ liệu của các công ty nghiên cứu tiêu dùng, nhà kinh tế học người Mỹ cho rằng tâm lý tiêu dùng yếu đã ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong năm 2023 và 2024, mặc dù đã có sự cải thiện phần nào trong năm 2024.

Tăng trưởng doanh thu bán lẻ thực tế (loại trừ tác động của lạm phát) ước tính khoảng 6% trong năm 2024, thấp hơn mức tăng trưởng 8-9% điển hình ở Việt Nam. Hơn nữa, khoảng một nửa trong con số 6% này là do sự phục hồi liên tục của lượng khách du lịch quốc tế, từ 70% so với trước COVID-19 trong năm 2023 lên 100% vào năm 2024.

Vì tiêu dùng chiếm hơn 60% nền kinh tế của Việt Nam, nếu tiêu dùng tăng trưởng mạnh sẽ dễ dàng bù đắp cho sự suy giảm trong tăng trưởng xuất khẩu/sản xuất/lượng khách du lịch trong năm tới, theo ông Kokalari. Chính phủ cho thấy sẽ tăng chi tiêu cho cơ sở hạ tầng vào năm 2025 và hy vọng rằng các biện pháp này sẽ giúp người tiêu dùng tự tin hơn trong việc tăng chi tiêu.

Nhà kinh tế trưởng tại VinaCapital nhận định: "Chi tiêu tiêu dùng sẽ có sự phục hồi trong năm tới còn vì một lý do khác. Đó là kỳ vọng Chính phủ sẽ thực hiện những bước đi quan trọng để khôi phục thị trường bất động sản. Khi thị trường bất động sản phục hồi sẽ có tác động lớn hơn nhiều đối với tâm lý tiêu dùng so với việc tăng chi tiêu cho cơ sở hạ tầng".

Ông Kokalari cho rằng một mức tăng vừa phải trong chi tiêu cho cơ sở hạ tầng, chiếm khoảng 6% GDP, sẽ không đủ để thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam đáng kể. Tuy nhiên, sự kết hợp giữa tiến độ nhanh chóng trong các dự án như sân bay quốc tế Long Thành và các tuyến đường vành đai mới của Hà Nội, cùng với sự phục hồi của thị trường bất động sản, sẽ có thể khiến người tiêu dùng cảm thấy tự tin hơn trong việc chi tiêu nhờ vào "hiệu ứng tài sản" liên quan đến giá trị của khu đô thị mà nhiều người tiêu dùng trung lưu Việt Nam sở hữu.

Quốc hội đã đặt mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 là 6,5-7%, phấn đấu 7-7,5%. Chính phủ gần đây đã công bố nhiều biện pháp để thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam, bao gồm việc tăng chi tiêu cho cơ sở hạ tầng và thực hiện các cải cách nghiêm túc.

VinaCapital cho rằng những biện pháp này chắc chắn sẽ thúc đẩy tăng trưởng GDP lâu dài, nhưng có thể chưa đủ để bù đắp sự suy giảm xuất khẩu năm tới. Điều này có nghĩa là sẽ cần các biện pháp mạnh mẽ hơn để đạt được mục tiêu tăng trưởng.

Dựa trên các thông tin từ Chính phủ và các nguồn khác, VinaCapital dự báo chi tiêu cho cơ sở hạ tầng của Việt Nam sẽ tăng từ 15-20% vào năm 2025, đạt khoảng 31 tỷ USD (tương đương khoảng 6% GDP) cho các dự án như hoàn thành thêm 1.000 km đường cao tốc, hoàn thành giai đoạn đầu của sân bay Long Thành và mở rộng hai sân bay hiện tại ở TP.HCM và Hà Nội là Tân Sơn Nhất và Nội Bài.

Tuy nhiên, mức tăng trưởng 15-20% này sẽ tương đương với việc chi thêm khoảng 5 tỷ USD (tương đương khoảng 1% GDP). Điều này sẽ không đủ để bù đắp tác động từ sự suy giảm trong sản xuất và du lịch. Vì vậy, các biện pháp bổ sung sẽ cần thiết để duy trì tăng trưởng GDP nhanh chóng của Việt Nam trong năm tới.

Đối với rủi ro liên quan đến chính sách thuế quan sau khi ông Donald Trump chính thức trở thành Tổng thống Mỹ vào tháng 1/2025, nhà kinh tế tại VinaCapital vẫn giữ quan điểm lạc quan rằng điều này là không đáng lo. Tuy nhiên, Việt Nam hiện đang có thặng dư thương mại lớn thứ 3 với Mỹ. Do đó, để tránh bị nhắm đến trong tương lai, Việt Nam cần có những bước đi nhanh để giảm thặng dư thương mại với Mỹ.

Về chứng khoán, ông Kokalari dự báo năm 2025 sẽ có nhiều biến động đối với thị trường chứng khoán Việt Nam. Trong nửa đầu năm 2025, việc giảm tăng trưởng xuất khẩu có thể sẽ tác động mạnh hơn đến tăng trưởng GDP của Việt Nam so với kỳ vọng. Việc này có thể sẽ thúc đẩy các hành động quyết liệt của Chính phủ để hỗ trợ nền kinh tế, đặc biệt là trong bối cảnh các mục tiêu tăng trưởng GDP cao. Kết quả cuối cùng có thể tăng trưởng giảm sút vào đầu năm 2025, tuy nhiên sẽ tăng tốc mạnh mẽ vào cuối năm.

Cùng với sự lạc quan về các biện pháp mà Chính phủ công bố nhằm thúc đẩy tăng trưởng GDP của Việt Nam trong năm 2025, tâm lý nhà đầu tư hiện nay đang được cải thiện nhờ vào kỳ vọng ngày càng lớn rằng Việt Nam sẽ được nâng hạng từ Thị trường Cận biên (Frontier) lên Thị trường Mới nổi (Emerging Market - EM) vào năm 2026, khi Việt Nam hiện nay đã đáp ứng gần như tất cả các tiêu chí của FTSE để được xem xét là một thị trường EM, sau những cải cách hành chính gần đây giúp hoạt động của thị trường chứng khoán ngày càng gần hơn với các tiêu chuẩn quốc tế, theo ông Kokalari.