Việt Nam duy trì Chỉ số phát triển con người cao nhưng vẫn còn bất bình đẳng dai dẳng
V.N
09/05/2025 1:58 PM (GMT+7)
Theo một báo cáo mới được Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) công bố, tiến độ phát triển con người đang chững lại ở mức chưa từng có, song Việt Nam vẫn được xếp vào nhóm các quốc gia có mức phát triển con người cao. Báo cáo cho thấy Trí tuệ nhân tạo (AI) có thể trở thành động lực mới thúc đẩy phát triển.
Việt Nam phát triển ngày càng năng động và ngày càng đầu tư nhiều hơn cho phúc lợi của người dân. Ảnh: M.H.
Báo cáo Phát triển Con người năm 2025 công bố ngày 7/5 có tựa đề "Kỷ
nguyên Trí tuệ nhân tạo và lựa chọn Phát triển Con người". Báo cáo phân tích
tiến trình phát triển dựa trên Chỉ số Phát triển Con người (HDI), đo lường
thành tựu về y tế, giáo dục và thu nhập.
Việt Nam thuộc nhóm HDI cao
Chỉ số HDI của Việt Nam năm 2023 đạt 0,766 – xếp Việt
Nam vào nhóm các quốc gia có mức phát triển con người cao – đứng thứ 93 trên tổng
số 193 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Từ năm 1990 đến 2023, chỉ số HDI của Việt Nam
đã tăng từ 0,499 lên 0,766 - tăng 53,5%, một bước tiến ấn tượng.
Tuy nhiên, chỉ
số này vẫn che giấu những bất bình đẳng dai dẳng. Khi điều chỉnh theo bất bình
đẳng, HDI của Việt Nam giảm xuống còn 0,641, tương ứng với mức tổn thất 16,3%
do chênh lệch trong ba lĩnh vực: Y tế, giáo dục và thu nhập – mức tổn thất
tương đường với trung bình ở khu vực Đông Á và Thái Bình Dương.
HDI chững lại trên thế giới
Nhìn chung, dự báo cho năm 2024 cho thấy chỉ số HDI đang chững lại tại tất cả các khu vực trên thế giới.
Thay vì đạt được đà phục hồi ổn định sau giai đoạn khủng hoảng nghiêm trọng 2020–2021, báo cáo cho thấy mức tiến bộ hiện tại yếu hơn nhiều so với kỳ vọng. Loại trừ hai năm khủng hoảng, mức tăng trưởng toàn cầu về phát triển con người được dự báo trong báo cáo năm nay là mức tăng thấp nhất kể từ năm 1990.
Ngoài mức độ chững lại đáng lo ngại trên toàn cầu, báo cáo còn chỉ
ra rằng bất bình đẳng giữa các quốc gia giàu và nghèo đang ngày càng gia tăng. Khi
các con đường phát triển truyền thống bị thu hẹp bởi những áp lực toàn cầu, thế
giới cần có những hành động quyết đoán để tránh tình trạng trì trệ kéo dài.
“Trong nhiều thập kỷ, chúng ta đã tiến gần đến mục tiêu xây dựng
một thế giới có chỉ số phát triển con người rất cao vào năm 2030. Nhưng đà chững
lại hiện nay đang đe dọa nghiêm trọng tới tiến trình đó” - ông Achim
Steiner, Tổng Giám đốc UNDP, nhận định. “Nếu mức tiến bộ chậm của năm
2024 trở thành ‘bình thường mới’, thì cột mốc 2030 có thể bị trì hoãn hàng thập
kỷ – khiến thế giới kém an toàn hơn, chia rẽ hơn và dễ bị tổn thương hơn trước
các cú sốc kinh tế và môi trường.”
Báo cáo cho biết bất bình đẳng giữa các quốc gia có chỉ số HDI thấp
và rất cao tiếp tục gia tăng năm thứ tư liên tiếp, đảo ngược xu hướng lâu dài
trước đó về thu hẹp khoảng cách giữa các nước giàu và nghèo.
Tại các quốc gia có chỉ số HDI thấp, những thách thức phát triển ngày
càng nghiêm trọng, do căng thẳng thương mại gia tăng, khủng hoảng nợ trầm trọng
hơn và hiện tượng công nghiệp hóa không tạo ra việc làm.
Tiềm năng của AI
“Giữa bối cảnh bất ổn toàn cầu, chúng ta cần nhanh chóng tìm ra
những hướng đi mới cho phát triển,” ông Steiner nói. “Khi AI tiếp tục
phát triển nhanh chóng trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống, chúng ta cần cân nhắc
tiềm năng phát triển mà công nghệ này mang lại. Những năng lực mới đang xuất hiện
gần như mỗi ngày. Dù AI không phải là giải pháp vạn năng, các lựa chọn mà chúng
ta đưa ra có thể khơi lại đà phát triển con người và mở ra những hướng đi và cơ
hội mới.”
Báo cáo cũng công bố kết quả khảo sát mới, cho thấy người dân trên
thế giới có cái nhìn thực tế nhưng đầy hy vọng về sự thay đổi mà AI có thể mang
lại.
Một nửa số người được hỏi cho rằng công việc của họ có thể bị tự động
hóa. Tuy nhiên, tới 60% kỳ vọng AI sẽ tác động tích cực đến việc làm, mở ra cơ
hội cho những công việc còn chưa tồn tại hiện nay.
Chỉ 13% số người tham gia khảo sát lo ngại rằng AI có thể dẫn đến mất
việc làm. Ngược lại, tại các quốc gia có chỉ số HDI thấp và trung bình, 70% cho
rằng AI sẽ giúp họ tăng năng suất, và hai phần ba mong đợi sẽ sử dụng AI trong
giáo dục, y tế hoặc công việc trong vòng một năm tới.
Báo cáo kêu gọi cách tiếp cận lấy con người làm trung tâm trong phát
triển AI – điều này có thể giúp tái định hình cách tiếp cận phát triển một cách
căn bản. Kết quả khảo sát cho thấy người dân trên toàn cầu đã sẵn sàng cho sự “tái
thiết” này.
Báo cáo nêu bật ba lĩnh vực hành động then chốt: 1,Xây dựng nền kinh tế nơi con
người hợp tác với AI thay vì cạnh tranh với nó; 2, Đảm bảo con người giữ vai trò chủ
động trong toàn bộ vòng đời của AI – từ thiết kế đến triển khai; 3, Hiện đại hóa hệ thống giáo dục
và y tế để đáp ứng yêu cầu của thế kỷ 21.
Việc dân chủ hóa AI đang diễn ra. Khoảng 1/5 người tham gia khảo sát
cho biết họ đã sử dụng AI. Tại các quốc gia có HDI thấp hơn, 2/3 người dân
dự kiến sẽ sử dụng AI trong giáo dục, y tế hoặc công việc trong vòng một năm tới.
Điều này khiến việc thu hẹp khoảng cách về tiếp cận điện và Internet trở nên cấp
thiết hơn bao giờ hết – để không ai bị bỏ lại phía sau. Tuy nhiên, khả năng tiếp
cận không thôi là chưa đủ: khoảng cách thực sự sẽ phụ thuộc vào việc AI có hỗ
trợ và bổ sung hiệu quả cho công việc của con người hay không.
Bill Gates đã cam kết sẽ tặng 200 tỷ USD thông qua quỹ từ thiện của mình vào năm 2045 và chỉ trích Elon Musk, cáo buộc người đàn ông giàu nhất thế giới "giết chết những đứa trẻ nghèo nhất thế giới" thông qua việc cắt giảm lớn ngân sách viện trợ nước ngoài của Mỹ.
Nhà khoa học chính trị người Mỹ Joseph Nye, người đồng sáng tác lý thuyết quan hệ quốc tế về chủ nghĩa tân tự do cùng với Robert Keohane và là người đặt ra thuật ngữ “quyền lực mềm”, đã qua đời ở tuổi 88, theo Đại học Harvard.
Các nhà điều hành du lịch Thái Lan lo ngại họ sẽ mất vị thế là điểm đến hàng đầu Đông Nam Á sang tay Việt Nam trong vài năm tới - tờ Bangkok Post cho biết
UBND TP Hà Nội vừa yêu cầu bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh; giảm ít nhất 30% thời gian giải quyết các thủ tục hành chính; giảm ít nhất 30% chi phí tuân thủ thủ tục hành chính.
Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ và nhập khẩu từ Trung Quốc trong tháng 4 đã đồng loạt đạt mức cao nhất kể từ sau đại dịch Covid-19, Reuters đưa tin ngày 7/5.
Ngành hàng không đang có tín hiệu tăng trưởng tích cực nhờ hưởng lợi từ làn sóng phục hồi du lịch. Hiện tại, các hãng đang đẩy mạnh khai thác mạng bay quốc tế.
Bill Gates đã cam kết sẽ tặng 200 tỷ USD thông qua quỹ từ thiện của mình vào năm 2045 và chỉ trích Elon Musk, cáo buộc người đàn ông giàu nhất thế giới "giết chết những đứa trẻ nghèo nhất thế giới" thông qua việc cắt giảm lớn ngân sách viện trợ nước ngoài của Mỹ.
Nhà khoa học chính trị người Mỹ Joseph Nye, người đồng sáng tác lý thuyết quan hệ quốc tế về chủ nghĩa tân tự do cùng với Robert Keohane và là người đặt ra thuật ngữ “quyền lực mềm”, đã qua đời ở tuổi 88, theo Đại học Harvard.
Các nhà điều hành du lịch Thái Lan lo ngại họ sẽ mất vị thế là điểm đến hàng đầu Đông Nam Á sang tay Việt Nam trong vài năm tới - tờ Bangkok Post cho biết
UBND TP Hà Nội vừa yêu cầu bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh; giảm ít nhất 30% thời gian giải quyết các thủ tục hành chính; giảm ít nhất 30% chi phí tuân thủ thủ tục hành chính.
Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ và nhập khẩu từ Trung Quốc trong tháng 4 đã đồng loạt đạt mức cao nhất kể từ sau đại dịch Covid-19, Reuters đưa tin ngày 7/5.
Ngành hàng không đang có tín hiệu tăng trưởng tích cực nhờ hưởng lợi từ làn sóng phục hồi du lịch. Hiện tại, các hãng đang đẩy mạnh khai thác mạng bay quốc tế.