Giải bài toán trên mảnh đất khó

Thôn Bản Duộc, xã Thiện Long (trước đây là xã Hòa Bình) nằm nép mình giữa những vạt đồi núi trập trùng của tỉnh Lạng Sơn.

Nơi đây, người dân chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, cuộc sống bao đời gắn liền với nương rẫy, trồng rừng... Họ được biết đến với đức tính cần cù, chăm chỉ, thật thà, "bán mặt cho đất, bán lưng cho trời", nhưng cái nghèo, cái khó vẫn cứ dai dẳng bám riết.

Nguyên nhân sâu xa, như ở nhiều địa phương vùng cao khác, chính là sự thiếu hụt "vốn mồi". Các hộ nghèo, cận nghèo dù chăm chỉ nhưng vẫn "lực bất tòng tâm", loay hoay tìm đường thoát nghèo mà chưa tìm được mô hình kinh tế nào thực sự phù hợp, bền vững.

Họ thiếu vốn để đầu tư con giống tốt, thiếu kiến thức và khoa học kỹ thuật để tối ưu hóa sản xuất cùng thiếu cả sự kết nối thị trường.

Cái vòng luẩn quẩn đó khiến nhiều gia đình, dù rất nỗ lực, vẫn nằm trong danh sách hộ nghèo, hộ cận nghèo của xã năm này qua năm khác. Họ cần một "cú hích", một điểm tựa đủ mạnh để bứt phá.

Giữa bối cảnh đó, năm 2024 ánh sáng từ Chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững đã rọi đến Bản Duộc. Dự án "Mô hình nuôi trâu bán chăn thả", thuộc tiểu Dự án 2 (Đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo) đã được phê duyệt và triển khai, mở ra một chương mới cho 4 hộ dân được lựa chọn.

Mỗi hộ gia đình tham gia dự án được hỗ trợ 03 con trâu giống, đá liếm bổ sung khoáng chất, thức ăn chăn nuôi giai đoạn đầu, thuốc thú y phòng bệnh, đến các lớp tập huấn kỹ thuật bài bản.

Bà con được cán bộ nông nghiệp "cầm tay chỉ việc", hướng dẫn từ cách làm chuồng trại sao cho đúng kỹ thuật, đảm bảo ấm về mùa đông, mát về mùa hè, đến việc phối trộn thức ăn, kỹ thuật vỗ béo, nhận biết và phòng trừ dịch bệnh. Đây chính là phần "cần câu" quý giá, giúp người dân tự tin làm chủ mô hình của mình.

Một trong những yếu tố then chốt làm nên thành công của dự án chính là tinh thần "Nhà nước và nhân dân cùng làm". Đồng vốn chính sách đóng vai trò là "vốn mồi", khơi dậy nội lực và ý chí vươn lên của chính người dân.

Các hộ gia đình đã chủ động kiên cố hóa chuồng trại, cải tạo đất để trồng thêm cỏ voi, đảm bảo nguồn thức ăn tại chỗ cho đàn trâu; mua sắm các thiết bị hỗ trợ sản xuất như máy bơm nước, máy thái chuối, máy thái cỏ...

Những khoản đầu tư đối ứng này tưởng chừng nhỏ, nhưng lại mang ý nghĩa vô cùng to lớn. Nó thể hiện sự cam kết, tinh thần trách nhiệm và khát khao thoát nghèo của người dân. Họ không còn tâm lý "trông chờ, ỷ lại" mà đã thực sự coi đây là dự án của mình, là "cơ đồ" của gia đình mình.

Ông Lăng Văn Thụ, người được tín nhiệm bầu làm Trưởng nhóm hộ tham gia dự án, chia sẻ đầy xúc động: "Đây là sự hỗ trợ vô cùng quý giá. Bà con chúng tôi thiếu nhất là vốn thì nay được Nhà nước hỗ trợ con giống, hỗ trợ'cần câu. Chúng tôi quyết tâm phải làm cho thành công, không thể phụ lòng Nhà nước."

Sự tham gia đối ứng này cũng là lời giải cho bài toán bền vững. Khi người dân tự bỏ công sức, tiền của, họ sẽ có trách nhiệm hơn trong việc chăm sóc, bảo vệ thành quả, đảm bảo các điều kiện cơ sở vật chất tốt nhất để đàn trâu phát triển.

Quả ngọt từ giảm nghèo

Mục tiêu của dự án được vạch ra rất rõ ràng và đầy tham vọng, sau 24 tháng triển khai, 100% các hộ tham gia sẽ thoát nghèo. Cùng với đó, dự án kỳ vọng sẽ giúp các hộ tăng thu nhập tối thiểu 30% từ chính việc chăn nuôi.

Nhưng đó là kế hoạch trên giấy, điều đáng mừng hơn cả là "quả ngọt" đã đến sớm hơn dự kiến. Chỉ sau hơn 1 năm triển khai, những tín hiệu tích cực đã lan tỏa khắp thôn Bản Duộc.

Chính ông Lăng Văn Thụ, vị trưởng nhóm đầy trách nhiệm, đã vui mừng báo tin cho chúng tôi: Sau 1 năm triển khai, đến nay đàn trâu 3 con nhà tôi phát triển rất tốt. Năm 2025 qua rà soát lại của địa phương, gia đình tôi đã chính thức thoát khỏi hộ cận nghèo, vui lắm nhà báo ạ.

Niềm vui không chỉ của riêng gia đình ông Thụ. Chúng tôi tìm đến nhà ông Lý Văn Hoàn, là hộ gia đình thuộc diện hộ nghèo và khó khăn nhất khi tham gia dự án.

Ông Hoàn không giấu được niềm xúc động: Lúc đầu nhận trâu về cũng lo, vì tài sản lớn quá. Nhưng được hỗ trợ trâu giống tốt, lại còn được hỗ trợ kỹ thuật, cán bộ xuống tiêm phòng đầy đủ… vì vậy chúng tôi rất yên tâm khi nhận trâu về nuôi.

Ông Hoàn khoe tiếp: Vừa qua rà soát của địa phương, gia đình tôi cũng đã từ hộ nghèo vươn lên trở thành hộ cận nghèo. Mong rằng mọi thứ sẽ thuận lợi trong chăn nuôi để thời gian tới gia đình tôi sẽ thoát nghèo bền vững.

Từ "hộ nghèo" lên "hộ cận nghèo", từ "hộ cận nghèo" vươn lên "thoát nghèo" – đó là những nấc thang "đổi đời" mà bấy lâu nay họ mơ ước, nay đã trở thành hiện thực.

Thành công bước đầu của dự án nuôi trâu bán chăn thả ở Bản Duộc không chỉ dừng lại ở hiệu quả kinh tế trực tiếp cho 4 hộ gia đình. Nó đang tạo ra một giá trị xã hội bền vững và có sức lan tỏa mạnh mẽ.

Trước hết, dự án giúp cung cấp một nguồn thịt trâu sạch, có nguồn gốc rõ ràng cho thị trường, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao. Song song đó, nguồn phân chuồng dồi dào từ đàn trâu là nguồn phân hữu cơ quý giá, giúp người dân cải tạo đất nông nghiệp, giảm phụ thuộc vào phân bón hóa học, hướng tới một nền nông nghiệp xanh, tuần hoàn.

Quan trọng hơn cả, dự án đã tạo việc làm tại chỗ, và trên hết là nâng cao năng lực sản xuất cho người dân. Họ không chỉ nhận "con cá", mà đã biết cách "câu cá". Từ 4 hộ ban đầu, mô hình này đang thắp lên hy vọng, trở thành hình mẫu để các hộ dân khác trong thôn, trong xã học tập, nhân rộng.

Ông Hoàng Minh Hưởng – Bí thư Đảng ủy xã Thiện Long cho hay: Thành công trong chăn nuôi trâu ở Bản Duộc chính là minh chứng sống động cho thấy hiệu quả tích cực của Chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn thời gian vừa qua.

“Nó cho thấy, khi nguồn vốn chính sách được sử dụng đúng mục tiêu, đúng đối tượng và quan trọng nhất là khơi dậy được ý chí, khát vọng vươn lên của người dân, thì đói nghèo chắc chắn sẽ bị đẩy lùi, dù ở mảnh đất khó khăn đến đâu”, ông Hưởng cho hay.