Nghi án ông David Dương tài trợ cho chính khách Oakland

FBI kéo các thùng chứa bằng chứng ra khỏi trụ sở Công ty CWS của ông David Dương trong vụ khám xét. Nguồn: báo San Francisco Chronicle

FBI đã khám nhà gia đình ông David Dương và thị trưởng Sheng Thao của thành phố Oakland (bang California, Mỹ), và trụ sở công ty California Waste Solutions (CWS) tại California vào ngày 20/6. Đặc vụ FIB đã chở đi nhiều thùng giấy đựng tài liệu.

Hơn một ngày sau khi bị khám nhà, cả ông Dương -- chủ sở hữu công ty xử ly chất thải CWS và Chủ tịch HĐQT và Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam (VWS) tại TP.HCM -- và bà thị trưởng Oakland chưa lên tiếng về vụ việc.

Tuy nhiên, ông Anthony Brass, luật sư của bà Thao, cho biết đã trao đổi với những cán bộ thuộc văn phòng công tố. Phía công tố không cung cấp thông tin khẳng định rõ vụ khám nhà trên nằm trong cuộc điều tra nhắm vào chính bà, hay một cá nhân khác.

 “Thị trưởng Thao sẵn sàng, mong muốn và có thể hợp tác hoàn toàn với các nhà điều tra liên bang. Bà ấy không có gì để che giấu”, luật sư Brass khẳng định.

Ông Brass nói với báo chí ở bang California: "Điều đáng tiếc là bà ấy phải chịu đựng những hình ảnh xấu vì lệnh khám xét này được thực hiện tại nhà bà ấy. Thực ra bà ấy hoàn toàn sẵn sàng hợp tác với bên điều tra, không cần phải tiến hành khám xét như vậy. Bà Thao sẽ tiếp tục làm công việc mà thành phố Oakland trông đợi từ người thị trưởng và cung cấp cho chính phủ liên bang mọi thông tin mà họ đang cần".

Luật sư này cho biết phía ông không có thông tin nào cho thấy bà Thao đang là hoặc sẽ là mục tiêu của cuộc điều tra này hay là một cuộc điều tra nào khác.

Đến nay vẫn chưa có thông tin chính thức về mục đích việc FBI khám xét nhà bà để điều tra điều gì. Một số tờ báo ở California cho rằng ông David Dương và bà Thao bị điều tra vì có thể đã sai phạm trong việc quyên góp bầu cử cho bà Thao.

FBI chưa thông tin cụ thể

Theo báo San Francisco Chronicle, thị trưởng Oakland đã không xuất hiện từ khi FBI khám nhà. Báo này cho biết sau khi FBI khám nhà, gần như không có ai ra vào ngôi nhà của bà Thao. Khi phóng viên báo gõ cửa nhà để hỏi thông tin, một giọng đàn ông trả lời rằng phóng viên nên đi về.

Theo báo The Guardian, vụ khám nhà có thể liên quan đến các khoản đóng góp cho chiến dịch tranh cử của bà Thao để trở thành thị trưởng Oakland đầu năm 2023.

FBI chỉ thông báo ngắn gọn: “Cục Điều tra Liên bang FBI đang tiến hành hoạt động thực thi pháp luật được tòa án ủy quyền tại Maiden Lane và chúng tôi không thể cung cấp thêm thông tin vào lúc này".

Bà Sheng Thao 38 tuổi và nhậm chức thị trưởng Oakland từ tháng 1/2023 sau một thời gian làm việc trong hội đồng thành phố này. Bà tranh cử chức thị trưởng dựa trên “những trải nghiệm của bản thân với tình trạng vô gia cư”, và cam kết giải quyết những khó khăn đang diễn ra ở Oakland về vấn đề nhà ở và tội phạm.

David Dương là ai?

Ông David Dương là một doanh nhân được nhiều người biết đến ở San Francisco với biệt danh "vua rác". Công ty xử lý rác California Waste Solutions được ông thành lập năm 1992, theo tờ báo địa phương The Oaklandside.

Ông sinh năm 1958 tại TP.HCM với tên khai sinh là Dương Tử Trung. Gia đình ông có truyền thống làm nghề sản xuất các loại giấy, thu mua và tái chế phế liệu. Gia đình ông từng sở hữu một công ty tái chế và nhà máy giấy lớn nhất miền Nam Việt Nam, mang tên Cogido tại tỉnh Đồng Nai.

Năm 1979, ông David Dương cùng gia đình di cư sang Mỹ và chọn California làm nơi sinh sống. Khi vừa đặt chân đến Mỹ, tài sản của gia đình ông gần như không có gì nên buộc phải nhờ vào sự trợ giúp từ các tổ chức phi lợi nhuận.

Năm 1983 tại Mỹ, gia đình ông thành lập một công ty tái chế giấy quy mô nhỏ có tên Cogido Recycling ở San Francisco; sau đó mua một nhà kho ở tây Oakland trong cùng năm, theo tờ The Oaklandside.

Sau khi thành công với công ty xử lý rác thải CWS, ông đã thành lập Hiệp hội Doanh nhân Việt Mỹ (VABA) tại vùng Vịnh San Francisco. Mục đích của VABA là tăng cường hợp tác giữa các nhà lãnh đạo Việt Nam, châu Á và ngoài châu Á trong các hoạt động kinh doanh, hành chính, lao động và học thuật. 

Với vai trò là Chủ tịch VABA, ông David Dương đã kêu gọi, thu hút được những chính trị gia, ngân hàng lớn và các doanh nghiệp cùng tham gia. Khi thành viên của VABA gặp khó khăn trong công việc đối với chính quyền địa phương, VABA sẽ hỗ trợ, giúp đỡ nhờ vào mối quan hệ, tầm ảnh hưởng đã gầy dựng được.

Dự án "mang tiếng" của ông Dương tại TP.HCM

Tại Việt Nam, ông Dương thành lập Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam (VWS) tại TP.HCM năm 2004. Năm 2007, Khu liên hợp xử lý chất thải Đa Phước của VWS với quy mô 128 hectare tại huyện Bình Chánh đi vào hoạt động và xử lý rác cho TP.HCM với công suất hơn 5.000 tấn rác/ngày.

Dự án Đa Phước và "vua rác" không ngừng đối diện với "nghi án" về gây ô nhiễm môi trường tại Bình Chánh gây mùi hôi tại một phần của khu đô thị "nhà giàu" Phú Mỹ Hưng tại Quận 7. 

Cuối năm 2016, Thanh tra Chính Phủ đã thanh tra công ty VWS theo đơn tố cáo của các công dân cho rằng bãi rác Đa Phước liên tục bốc mùi hôi thối, ảnh hưởng đến đời sống của dân cư khu vực xung quanh. Kết luận thanh tra chỉ ra một số nội dung tố cáo của người dân là đúng, như việc bãi rác phát tán mùi hôi, ảnh hưởng đến đời sống người dân nhưng mang tính chất thời điểm; một số chỉ tiêu về môi trường còn vượt mức cho phép.

Cũng theo cơ quan thanh tra, giá xử lý rác thải của Đa Phước cao hơn nhiều đơn vị khác.

Năm 2023, công ty VWS khởi kiện 1 người dân vì đã viết bài trên Facebook cá nhân của người này và fanpage có tên "Sự thật mùi hôi thối ở Phú Mỹ Hưng". Bài có sử dụng nhiều từ ngữ mang tính chất tiêu cực, xúc phạm ông David Dương và VWS; và cho rằng họ là thủ phạm phát ra mùi hôi thối. Tháng 2/2024, cấp phúc thẩm Tòa án Nhân dân TP.HCM tuyên án: Công ty VWS của ông David Dương thắng kiện người dân này.

Theo thông tin từ công ty, VWS đang đầu tư vào Dự án chuyển đổi công nghệ đốt rác phát điện công suất 3.000 tấn/ngày, trị giá khoảng 10.000 tỷ đồng ngay tại Khu liên hợp xử lý chất thải Đa Phước. Dự án có thể sản xuất hơn 46MW điện để đấu nối vào lưới điện quốc gia. 

VWS cũng có 1 dự án xử lý rác tại tỉnh Long An có tên tắt là VWS-LA. Nhưng nhiều năm nay, ông Dương và chính quyền Long An vẫn chưa chốt được phương án đầu tư và thời điểm triển khai dự án.

"Biết cách làm ăn" ở California?

Theo báo San Francisco Chronicle, ông Jim Ross, một cố vấn chính trị ở Bay Area -- khu vực địa lý bao gồm thành phố Oakland, và là người chưa từng làm việc với gia đình ông Dương, cho biết: "Họ là bên vận hành xử lý rác thải. Họ khá nổi tiếng. Lĩnh vực của gia đình họ thực sự phụ thuộc vào mối quan hệ với các quan chức dân cử. Họ đã xây dựng liên hệ với những người mà họ nghĩ có thể trao cho họ hợp đồng làm ăn".

Tờ The Oaklandside, trong 1 bài ghi ngày 20/6, viết rằng gia đình ông David Dương kiểm soát hết lĩnh vực tái chế rác thải của thành phố Oakland. Ngoài ra, gia đình ông có quan hệ với chính giới.

Tháng 7/2019, Ủy ban đạo đức công (Public Ethics Commission - PEC) của thành phố Oakland mở cuộc điều tra về cáo buộc CWS của ông Dương thực hiện các khoản đóng góp chiến dịch tranh cử cho ít nhất năm ứng viên Hội đồng thành phố Oakland sai quy định, trong đó có bà Sheng Thao, trong giai đoạn 2013 - 2018. Đến nay, cuộc điều tra này vẫn chưa có kết quả.