Mới đây, Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) đã giảm lãi suất huy động lần thứ 2 liên tiếp trong tháng 10 với bước giảm 0,2 điểm % đối với nhiều kỳ hạn.

Theo đó, mức lãi suất cao nhất tại Vietcombank hiện xuống chỉ còn 5,1%/năm áp dụng cho kỳ hạn từ 12 tháng trở lên, thấp nhất trong nhóm 4 ngân hàng lớn. Lãi suất huy động kỳ hạn từ 6-9 tháng giảm còn 4,1%/năm; từ 1-3 tháng dao động từ 2,8-3,1%/năm.

Còn tại 3 nhà băng còn lại thuộc nhóm "BIG 4" gồm Agribank, BIDV và VietinBank, lãi suất cao nhất vẫn áp dụng mức 5,3%/năm cho kỳ hạn trên 1 năm, còn lãi suất kỳ hạn trên 6 tháng là 4,3%.

Sắp có "cuộc đua" giảm lãi suất huy động mới?

Ở nhóm các ngân hàng TMCP, lãi suất ngân hàng cao nhất kỳ hạn 3 tháng thuộc về NCB, BaoVietBank, KienlongBank với mức 4,75%/năm. Các ngân hàng có lãi suất cao tiếp theo gồm VPBank 4,25%, VIB 4,25%, TPBank 4%,...

Ở kỳ hạn 6 tháng, ngân hàng có lãi suất huy động cao nhất là NCB với mức 6,3%/năm. Các ngân hàng có lãi suất cao tiếp theo gồm BAC A BANK 5,75%, VietABank 5,8%, DongA Bank 5,75%,...

Với kỳ hạn 12 tháng, ngân hàng có lãi suất cao nhất là PVcomBank với mức 11%/năm. Tuy nhiên,mức lãi suất này chỉ áp dụng với điều kiện số tiền gửi tối thiểu 2.000 tỷ đồng. Kế đến là HDBank, nhà băng này áp dụng mức 8,6%/năm cho kỳ hạn 13 tháng với điều kiện duy trì số dư tối thiểu 300 tỷ đồng.

Các ngân hàng có lãi suất cao tiếp theo gồm CB 6,3%, NCB 6,4%, OceanBank 6%,... Lãi suất thấp nhất 12 tháng là ABBank 4,7%.

Với kỳ hạn 24 tháng, lãi suất cao nhất thuộc về Sacombank với mức 6,5%. Theo sau là CB với 6,4%/năm. Các ngân hàng có lãi suất cao tiếp theo gồm NCB 6,4%, OceanBank 6,4%, SHB 6,3%,... Lãi suất thấp nhất 24 tháng là ABBank với 5,3%/năm.

TS Nguyễn Hữu Huân, trưởng bộ môn Thị trường Tài chính Đại học Kinh tế TP.HCM, dự báo thị trường có thể sắp bước vào đợt hạ lãi suất huy động mới.

Tuy nhiên, ông Huân cũng cho rằng giảm lãi suất có thể sẽ tập trung hơn ở nhóm "BIG 4", trong khi các ngân hàng khác vẫn sẽ giảm nhưng thận trọng hơn để giữ chân khách hàng.

Theo chuyên gia này, cần lưu ý là hiện nay có một điểm nghẽn rất lớn trong chính sách tiền tệ, đó là dù lãi suất thấp nhưng doanh nghiệp không đủ điều kiện vay vốn thì họ cũng không vay được. Như vậy, dòng vốn cũng không chảy ra nền kinh tế.

"Tác dụng phụ của việc hạ lãi suất sẽ là lạm phát và tỷ giá có thể quay trở lại", ông Huân nói.

Phó Giám đốc một ngân hàng TMCP ở TP.HCM thì cho hay, để lãi suất huy động vẫn ở mức hợp lý, đủ hấp dẫn với người gửi tiền thì ngân hàng phải cắt giảm rất nhiều chi phí hoạt động, tiết kiệm tối đa chi phí vận hành. Từ đó mới có dư địa hạ lãi suất cho vay mà không làm ảnh hưởng đến huy động vốn trong nền kinh tế.

Lãi suất cho vay có dư địa giảm?

Trong báo cáo cập nhật mới đây, nhóm phân tích Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) cho hay, lãi suất cho vay đã giảm nhanh hơn trong giai đoạn quý III/2023 do các nguồn huy động chi phí cao đáo hạn, tuy nhiên tình trạng nợ xấu cũng ghi nhận tăng nhẹ. Việc NHNN giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn từ 34% xuống 30%, áp lực từ lạm phát và tỷ giá gây cản trở đà giảm có thể tiếp tục xa hơn.

KBSV dự báo lãi suất cho vay sẽ tiếp tục giảm 0,25% trong quý cuối năm, giảm 1,75 – 2,25% so với đầu năm.

Cụ thể, KBSV chỉ ra ba yếu tố hỗ trợ đà giảm lãi suất cho vay trong thời gian tới. Thứ nhất, các chính sách nới lỏng có độ trễ tiếp tục là động lực lớn nhất cho đà giảm của lãi suất. Do các khoản huy động của hệ thống ngân hàng phần lớn từ tiền gửi khách hàng (chiểm tỷ trọng khoảng 70 - 80%) có kỳ hạn chủ yếu từ 6 -12 tháng khiến cho chi phí vốn nửa đầu năm của ngân hàng vẫn ở mức cao.

Vì vậy, khi các khoản tiền gửi này đạo hạn sẽ làm giảm chi phí vốn của hệ thống, qua đó tạo điều kiện để giảm lãi suất cho vay.

Thứ hai, tăng trưởng tín dụng đã có cải thiện gần đây nhưng vẫn ở mức thấp so với mục tiêu 14 - 15%. Dư địa cho vay còn lớn khi LDR toàn hệ thống đạt 76,7% tính đến tháng 8, trong khi tăng trưởng tín dụng còn cách xa chỉ tiêu được giao sẽ là động lực cho việc giảm lãi suất cho vay.

Thứ ba, Thông tư 06/2023 cho phép khách hàng vay để đảo nợ. Thông tư này được thi hành từ ngày 1/9 đã thúc đẩy các ngân hàng triển khai các chương trình ưu đãi nhằm đạt chỉ tiêu tín dụng đã được giao, từ đó làm giảm lãi suất cho vay. Tuy nhiên, tác động của thông tư 06 được cho là sẽ cần thời gian để minh chứng vì câu chuyện cho vay để đảo nợ được đánh giá là không dễ dàng và nhiều thủ tục đi kèm khoản phí phạt trả nợ trước hạn lớn.

Song, KBSV cũng chỉ ra ba yếu tố cản trở đà giảm lãi suất.

Thứ nhất là áp lực lạm phát. CPI và CPI lõi tháng 9 lần lượt tăng 1,08% và 0,26% so với tháng trước, bình quân 9 tháng lần lượt tăng 3,16% và 4,49%. Mặc dù dường như mục tiêu kiểm soát lạm phát dưới 4,5% có thể đạt được một cách thuận lợi, nhưng việc tốc độ tăng ngày một nhanh trong các tháng gần đây đang nhắc nhở các nhà điều hành không được chủ quan với lạm phát.

Thứ hai là áp lực tỷ giá trong giai đoạn cuối năm vẫn lớn do chênh lệch lãi suất USD và VND vẫn duy trì ở mức cao; xu hướng mạnh lên của đồng USD vẫn tiếp tục duy trì và nền kinh tế phục hồi kéo theo nhu cầu nhập khẩu tăng.

Thứ ba là áp lực thanh khoản. Trong kịch bản tỷ giá không sớm hạ nhiệt, việc NHNN duy trì hút tín phiếu với khối lượng tăng dần, có thể kết hợp với các động thái bán forward/spot dự trữ ngoái hối, sẽ khiến thanh khoản hệ thống ngân hàng bớt dồi dào và lãi suất liên ngân hàng tăng trở lại.

Nhóm phân tích cho rằng điều này sẽ khiến gia tăng chi phí huy động vốn ở thị trường 2, đặc biệt với các ngân hàng vừa và nhỏ có trạng thái thanh khoản không quá dồi dào. Kéo theo đó các ngân hàng vừa và nhỏ khó giảm lãi suất và trong kịch bản tiêu cực có thể khiến lãi suất huy động ở các ngân hàng này tăng nhẹ trở lại.