Thảo Cầm Viên có bị bức tử?

Thảo Cầm Viên Sài Gòn tại TP.HCM nợ thuế đất 10 năm, tài khoản ngân hàng chẳng có bao nhiêu so với số tiền 864 tỉ đồng đang nợ thuế đất, vậy thì theo luật phải bị thu hồi đất thôi. Thảo Cầm Viên là công ty TNHH MTV 100% nhà nước. Nhà nước thu hồi đất của công ty nhà nước. Rồi thì nhà nước sẽ làm gì với đất này?

Thảo Cầm Viên có ý nghĩa thế nào đối với người dân TP.HCM, nói rộng ra là với người dân cả nước?

Đó là một di tích lịch sử. Thảo Cầm Viên được thành lập cách đây 160 năm, trước cả Nhà Thờ Đức Bà, Nhà Hát Lớn thành phố và nhiều công trình cổ kính khác. Thảo Cầm Viên là một trong mười vườn thú ra đời sớm nhất trên thế giới. Đó là một niềm tự hào không tiền bạc nào mua được.

Hổ nuôi tại Thảo Cầm Viên Sài Gòn. Ảnh: Diệu Bình

Thảo Cầm Viên là nơi nghiên cứu khoa học về động vật và thực vật, nơi cứu hộ động vật hoang dã, một điểm tham quan du lịch nổi bật của thành phố, nơi vui chơi giải trí của người dân thành phố, nơi lưu giữ ký ức cộng đồng của thành phố, và cũng là một trong những mảng xanh ít ỏi của thành phố.

Chỉ tiêu cây xanh tối thiểu của Liên Hợp Quốc là 10m2/người và chỉ tiêu của các thành phố hiện đại trên thế giới từ 20-25m2/người. TP.HCM chỉ khiêm tốn đặt kế hoạch 7m2/người, theo Đề án phát triển công viên và cây xanh công cộng trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2020-2030.

Nhưng thực tế hiện nay tổng diện tích công viên hiện hữu là chỉ khoảng 508 ha tương ứng với tỷ lệ 0,55m2/người. Còn thua xa Hà Nội (2,06 m2/người), Đà Nẵng (2,4 m2/người), Hải Phòng (3,41 m2/người). Tất nhiên, so với thế giới thì các thành phố trên vẫn thua xa.

Có một tỉ lý do để giữ lại Thảo Cầm Viên Sài Gòn như vậy.

Theo luật đất đai 2013, kể cả các luật đất đai khác trước vào sau, đất Thảo Cầm Viên là đất công viên, thuộc nhóm đất sử dụng vào mục đích công cộng, được nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng.

Thêm vào một loạt ý nghĩa kể trên nữa, Thảo Cầm Viên là một dạng công viên đặc biệt, không chỉ được miễn tiền thuế đất, mà còn phải được ngân sách nhà nước hỗ trợ. Người dân đóng thuế - người tài trợ thực thụ cho Thảo Cầm Viên cũng như tất cả các công viên khác - hài lòng với việc này, sẵn sàng trả tiền cho việc này, hơn là hàng ngàn dự án vô bổ, lãng phí khác được đề xuất ngày này qua tháng khác.

Tốt nhất là Thảo Cầm Viên đừng kinh doanh gì, dân lo được hết chi phí, hãy mở cửa miễn phí cho con trẻ vào chơi, cho các ông bà già vào tập thể dục mỗi sáng. Hãy đầu tư tu bổ chuồng trại cơ sở vật chất, nhìn sập xệ lắm rồi, dân lo được hết chi phí. Hãy mua thêm thú và kỳ hoa dị thảo và chăm sóc chúng thật tốt, nhìn những con thú xơ xác lông, trơ xương không đặng lòng. Chưa cần đẹp như vườn thú, vườn chim ở Singapore nhưng Thảo Cầm Viên xứng đáng có một sự lộng lẫy hơn thực trạng để xứng với tầm vóc một trong mười vườn thú lâu đời nhất thế giới. Dân lo được hết chi phí. Xin hãy chỉ là doanh nghiệp công ích phi lợi nhuận.

Nhưng tại sao cách đây 10 năm, chính quyền TP.HCM lại ra quyết định thu tiền đất đối với Thảo Cầm Viên, dù biết chắc công viên này không thể tìm ra cách để trả tiền thuế đất hàng năm lớn như vậy, dù đất công viên đặc biệt này thuộc nhóm đất sử dụng vào mục đích công cộng, được nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng?

Và Thảo Cầm Viên ngần ấy năm chỉ phản ứng yếu ớt về chuyện vô lý này? Vẫn đóng thuế đất nhưng chỉ đóng cho phần đất lấy ra để kinh doanh nhà hàng, cho thuê mặt bằng. Vẫn cứ hoạt động thản nhiên, không phải trong tâm trạng xoắn lên như một doanh nghiệp nợ hàng trăm tỉ đồng, và cũng chẳng lo lắm đến viễn cảnh bị thu hồi đất.

Chính quyền thành phố mỗi lần tiếp nhận đơn kiến nghị từ Thảo Cầm Viên về việc thuế đất thì đủng đỉnh bảo công viên, cứ về đi và chờ hướng dẫn. Chính quyền cũng ở trong tâm trạng chẳng việc gì phải xoắn, công viên vẫn là công viên, không có ai thu hồi đâu. Đến dịp kỷ niệm 160 năm thành lập, nghe báo chí dư luận nói quá về việc Thảo Cầm Viên bị đóng cửa, người đứng đầu thành phố mới hiền hòa từ bi như ông bụt "không có chuyện đó, không nên rối lên".

Có nghĩa xử lý việc này dễ thôi mà. Có nghĩa cách đây 10 năm, Sở Tài nguyên Môi trường TP.HCM phân loại Thảo Cầm Viên là đất phục vụ cho mục đích kinh doanh chỉ là nhầm lẫn nhỏ. Có nghĩa điều khoản thu hồi đất đối với doanh nghiệp nợ tiền thuế đất nhiều năm trong luật chỉ để vui.

Sự kiện cách đây 10 năm có phải là "nhầm lẫn nhỏ"? Năm 2014, Thảo Cầm Viên "được" chuyển sang dạng phải đóng thuế đất. Năm 2015, dư luận đồn ầm lên là Thảo Cầm Viên sẽ chuyển lên hết Củ Chi. Năm 2016, một doanh nghiệp tiếp quản dự án Vườn thú Sài Gòn Safari. Nhưng sau đó, lình xình đền bù đất ở Củ Chi, doanh nghiệp này lại có những mối quan tâm khác và đã buông dự án Củ Chi. Quả là những đường binh bí ẩn.

Đường binh bí ẩn bất thành. Nhưng trò diễn vẫn phải kéo dài mấy năm sau nữa.