Giật mình chi phí logistics đang "thắt cổ" nông sản Việt

Thảo luận tại diễn đàn "Liên kết phát triển TP.HCM và các tỉnh thành ĐBSCL" (Mekong Connect 2021), các doanh nghiệp, chuyên gia kinh tế và lãnh đạo các tỉnh thành đều có chung nhận định: Nút thắt lớn nhất khiến liên kết vùng lâu nay còn yếu là do… thiếu liên kết, các địa phương vẫn "mạnh ai nấy làm".

Hạ tầng giao thông cả đường bộ, đường thủy đều thiếu và yếu (!?)

Ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Công ty xuất nhập khẩu Vina T&T, chuyên xuất khẩu trái cây, cho hay, vú sữa tại Mỹ bán giá 500.000 đồng/kg, nhưng nhà nông ở ĐBSCL chỉ bán ở vườn được 40.000 đồng/kg, phần chênh lệch đó đa số logistics và trung gian hưởng.

"Chính logistics yếu, lệ thuộc quá lớn vào nước ngoài làm giảm cơ hội bán được nhiều nông sản hơn ra nước ngoài của DN Việt", ông Tùng nhấn mạnh.

Dẫn chứng, ông Tùng cũng cho hay, hiện nhu cầu trái cây của Mỹ cần 1.000 tấn/tuần, nhưng các hãng hàng không quốc tế chỉ cho Việt Nam vận chuyển khoảng 10 tấn trái cây tươi mỗi tuần, trong khi với đường biển, các doanh nghiệp vận tải không muốn nhận vì rủi ro cao.

"Dù công ty chúng tôi có khả năng cung cấp 100% sang thị trường này, nhưng chỉ đưa hàng đi được 60%, phần còn lại phải trữ lạnh...", ông Tùng nói.

Bà Đỗ Thu Hường, Phó giám đốc Marketing Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn, thông tin công ty đã đầu tư 6 cảng ở ĐBSCL để kết nối các tỉnh trong vùng xuất khẩu qua 2 cảng lớn là Cát Lái và Cái Mép - Thị Vải. Tuy nhiên, do chi phí logistics chiếm đến 25% giá thành nên giá xuất khẩu bị đội lên, rất khó cạnh tranh. Vì thế, DN này kiến nghị có chính sách nâng cấp hệ thống cơ sở hạ tầng, trước mắt là đường bộ.

"ĐBSCL là vựa lúa, thủy sản và trái cây xuất khẩu nhưng hạ tầng giao thông cả đường bộ và đường thủy của khu vực này chưa đáp ứng được nhu cầu cho phát triển kinh tế, thậm chí làm tăng chi phí của DN. Bởi đường bộ vừa thiếu vừa không đồng bộ giữa các địa phương, trong khi tàu lớn không thể di chuyển được bằng đường thủy", bà Hường dẫn chứng.

Vì vậy, DN mong chờ cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận và Mỹ Thuận - Cần Thơ hoàn thiện để cải thiện chi phí xuất nhập khẩu.

"Đặc biệt, nên thu hút đầu tư các công ty dịch vụ logistics, các hãng tàu… vào khu vực ĐBSCL để ngoài việc khai thác các trung tâm logistics có thể phát triển hệ thống kho, đặc biệt là kho lạnh. Làm được như vậy sẽ đem lại giá cạnh tranh cho DN xuất nhập khẩu khu vực này", bà Hằng gợi ý.

Với vai trò là cửa ngõ xuất khẩu cho các tỉnh ĐBSCL, TP.HCM cũng đang gấp rút đẩy mạnh phát triển logistics.

"Sở Công thương đang được UBND TP.HCM giao trách nhiệm tham mưu phát triển logistics tại TP. Ngày 16/12 vừa qua, chúng tôi cũng đã tiếp một tập đoàn lớn đầu tư cảng biển, cảng trung chuyển tại TP.HCM. Hy vọng mọi thứ sẽ suôn sẻ và phát huy lợi thế của vị trí trung tâm kinh tế của cả vùng, cả nước", ông Bùi Tá Hoàng Vũ - Giám đốc Sở Công thương TP.HCM, chia sẻ.

Liên kết thật chứ đừng tái diễn "mạnh ai nấy làm"

Thực tế, vấn đề liên kết vùng TP.HCM và ĐBSCL đã nói hơn 15 năm rồi, nhưng đến nay vẫn chưa làm được. Theo chuyên gia kinh tế Phan Chánh Dưỡng, cần cụ thể vai trò các tỉnh ĐBSCL, TP.HCM cần làm gì? Năm sau tổng kết lại xem làm được bao nhiêu, chứ không nói chung chung nữa.

"Cứ làm đi để Trung ương thấy vai trò của vùng đất này với đất nước như thế nào để có giải pháp đầu tư cho tương xứng", ông Dưỡng nói.

TS Vũ Thành Tự Anh - Giám đốc Trường chính sách công và quản lý Fulbright, cũng nhấn mạnh, quan trọng nhất vẫn là liên kết thị trường mà hạt nhân là các doanh nghiệp thay vì các lãnh đạo địa phương gặp nhau mỗi năm vài lần rồi lại quay về cách làm cũ. Trong đó, doanh nghiệp là trung tâm của liên kết với sự bổ trợ là hệ thống thông tin, hạ tầng, giao thông…

Ở vai trò quản lý nhà nước, ông Lê Minh Hoan - Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, đặt vấn đề, ĐBSCL không phát triển có phải chỉ do hạ tầng không?

"Tôi đã cố gắng tự thuyết phục tôi như vậy, nhưng có lẽ không phải. Tư duy liên kết, tư duy hợp tác mới là mấu chốt. Hạ tầng là điều kiện cần, chưa phải là điều kiện đủ. 13 tỉnh thành ĐBSCL là 13 mảnh ghép, chứ không phải một thể thống nhất nên luôn khó khăn vất vả", ông Hoan nói.

Vì vậy, ông Hoan kỳ vọng với trách nhiệm cao nhất, mỗi địa phương, Bộ, ngành Trung ương, doanh nghiệp cùng ngồi lại với nhau đưa ra ý tưởng và cụ thể hóa những ý tưởng, sáng kiến phù hợp để áp dụng vào thực tế, bằng những mô hình, chính sách, hợp tác công tư, tạo động lực phát triển mới, một hình mẫu mới, giá trị mới cho vùng cho vùng ĐBSCL.