Là đất nước xuất khẩu nông sản, vì sao Việt Nam lại nhập khẩu gạo, cà phê?

Các nước xuất khẩu gạo chính trên thế giới bao gồm Ấn Độ, Việt Nam, Thái Lan, Myanmar và Pakistan. Tuy nhiên, thống kê chính thức cho thấy tổng lượng gạo Việt Nam nhập khẩu hằng năm gần đây có xu hướng tăng lên.

Trong 3 năm gần đây, nhập khẩu gạo của Việt Nam có xu hướng tăng từ 689 triệu USD (năm 2022) lên 860 triệu USD (2023) và dự kiến năm 2024 lên đến 1,3 tỉ USD. Theo Tổng cục Thống kê, 9 tháng đầu năm Việt Nam đã chi 996 triệu USD nhập khẩu gạo, tăng 57 % so với năm trước, vượt giá trị nhập khẩu cả năm 2023. Cũng 9 tháng của năm 2024, Việt Nam xuất khẩu hơn 7 triệu tấn gạo, tương đương 4,37 tỉ USD.

Như vậy, sau 9 tháng, giá trị xuất siêu từ gạo của Việt Nam đạt gần 3,4 tỉ USD.

Gạo nhập khẩu chủ yếu ở phân khúc giá rẻ, chỉ một ít gạo cao cấp phục vụ tiêu dùng. Theo ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Việt Nam nhập khẩu gạo từ một số nước như Campuchia và đây là hoạt động lưu thông hàng hóa thông thường theo quy luật cung cầu.

Đối với hạt điều, Việt Nam đang là nước xuất khẩu số một thế giới. Vì vậy, Việt Nam năm nào cũng nhập khẩu hạt điều thô để chế biến xuất khẩu.

Năm 2023, Việt Nam xuất khẩu 644.120 tấn điều nhân với kim ngạch 3,64 tỉ USD và nhập khẩu 2,75 triệu tấn điều thô, tăng 45,7%, với trị giá 3,17 tỉ USD, tăng gần 19%, theo số liệu của Tổng cục Thống kê,

Xuất khẩu sản phẩm điều của Việt Nam trong 7 tháng đầu năm 2024 đạt 424.000 tấn với kim ngạch 2,37 tỉ USD, tăng 26,4% về lượng và 22% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2023. Cùng thời gian, kim ngạch nhập khẩu điều thô lên tới 2,2 tỉ USD (số lượng hơn 1,8 triệu tấn), tăng 6% về lượng và 3,3% về giá trị.

Tương tự như gạo và hạt điều, lượng nhập khẩu cà phê của Việt Nam có xu hướng tăng hằng năm nhằm chế biến phục vụ xuất khẩu dù Việt Nam là nước xuất khẩu cà phê robusta số 1 thế giới; và tính chung mọi sản phẩm cà phê, Việt Nam đứng thứ 2 thế giới sau Brazil (chủ yếu là xuất khẩu cà phê arabica, là loại cà phê có giá trị cao hơn robusta). 

Việt Nam là nước xuất khẩu cà phê robusta (trong ảnh) lớn nhất thế giới nhưng phải nhập cà phê nguyên liệu để chế biến sản phẩm xuất khẩu. Ảnh: Nestlé

Theo Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam (VICOFA), Việt Nam chủ yếu nhập khẩu cà phê nguyên liệu từ Lào. Những nguồn cung cấp khác bao gồm Indonesia, Brazil, Colombia và Ethiopia.

Niên vụ 2022-2023, tổng lượng cà phê được nhập là 102.100 tấn (kim ngạch 300 triệu USD), tăng hơn 14% về khối lượng và 9% về giá trị so với niên vụ 2021-2022. 

Theo số liệu từ Hải quan, trong 8 tháng đầu năm nay, Việt Nam đã nhập khẩu gần 98.000 tấn cà phê, giá trị 371 triệu USD, tăng gần 42% về khối lượng và tăng 104% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái.

Nhiều năm qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn từng giải thích nhiều lần rằng đối với những nông sản Việt Nam nằm trong top dẫn đầu xuất khẩu như điều, cà phê và gạo, việc nhập khẩu nhiên liệu thô để chế biến sản phẩm xuất khẩu cũng là điều bình thường.